Ogród deszczowy to nasadzenia rodzimych roślin (dobrze funkcjonujących w środowisku podmokłym) na podłożu o dobrej przepuszczalności i chłonności wody. Podłoże takiego ogrodu składa się z gruboziarnistych piasków i skał porowatych, jak wapienie, żwir, kamienie czy skały wulkaniczne. Woda zasilająca ogrody deszczowe jest odprowadzana z powierzchni nieprzepuszczalnych tj.: dachy, drogi, chodniki czy tarasy. Wyróżniamy dwa rodzaje ogrodów deszczowych: w pojemnikach i gruncie. Dodatkowo ogrody w gruncie mogą infiltrować zebraną wodę deszczową dalej w głąb podłoża lub zostać odizolowane od niego za pomocą folii.

Podczas zakładania ogrodu i wyboru jego lokalizacji warto zwrócić uwagę na potrzebę jego odizolowania warstwą chroniącą budynek przed przesiąkaniem wody deszczowej do fundamentów. Ponadto wybrana lokalizacja ogrodu deszczowego nie powinna przeszkadzać w dostępie do urządzeń technicznych, ingerować w system korzeniowy drzew czy znajdować się blisko przebiegających instalacji podziemnych.

Ogrody deszczowe, które są rozwiązaniem błękitno-zielonej infrastruktury (BZI) wpływają na intensywność miejskiej wyspy ciepła, podnoszą wilgotność powietrza i oddają stopniowo wilgoć do atmosfery obniżając lokalnie temperaturę i poprawiając w ten sposób mikroklimat. Ochrona i zwiększanie terenów zielonych w strukturze przestrzennej miasta jest szczególnie istotne podczas fali upałów, kiedy efekt miejskiej wyspy ciepła może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia.

Rośliny ogrodów deszczowych

Ważną kwestią funkcjonowanie takiego ogrodu są oczywiście rosnące w nim odpowiednie rośliny. Zaleca się stosować rośliny wieloletnie różnych gatunków, określanych jako hydrofitowe i higrofitowe, czyli rośliny wodolubne związane ze strefą bagienną obrzeży stawów i cieków. Powinny to być gatunki charakterystyczne dla mokrych łąk, które dobrze tolerują okresy suszy i zalewania. Zaleca się stosowanie roślin wieloletnich, aby uniknąć corocznych nasadzeń, które mogą naruszać warstwy drenujące.

Wśród roślin nadających się do nasadzeń takich ogrodów możemy wymienić trzcinę pospolitą, tatarak zwyczajny czy żabieniec, ale również rośliny z gatunku bylin, krzewów a nawet drzew – olsza czarna i szara, czeremcha pospolita i szereg odmian wierzby.

Rośliny występujące w ogrodach deszczowych muszą dobrze znosić nie tylko zalewanie i stanie w płytkiej wodzie, ale również muszą sobie radzić z warunkami okresowo suchymi. Dzięki dobrej zdolności do zatrzymywania i przechwytywania wody oraz odpowiednim podłożu susze i ulewy nie będą wpływać na ich wzrost i wegetację.

Dodatkową zaletą takich ogrodów jest możliwość zintegrowania ich z funkcjonującą infrastrukturą hydrotechniczną. Może to być wylot rynny lub rów retencyjny. W ten sposób ogród będzie dobrze zasilany, a także będzie oczyszczał wodę przed dalszym jej odprowadzeniem do gruntu lub cieków i zbiorników wodnych.

Typy ogrodów deszczowych

Istnieje szereg rozwiązań i modeli ogrodów deszczowych. Najczęściej spotykane dwa typy to: ogród infiltrujący określany ogrodem suchym i ogród szczelny zwany mokrym lub wyściełanym folią.

Ogród infiltrujący najlepiej sprawdza się na terenie przepuszczalnym dla wody i powinien być umiejscowiony z dala od budynku, aby zapobiec uszkodzeniu jego fundamentów. W takim ogrodzie woda swobodnie przenika głębiej do gleby.

Z kolei szczelny ogród deszczowy umiejscawia się na terenach o niskiej przepuszczalności, na przykład na gruntach gliniastych. To ogród zagłębiony w ziemi ze szczelnym dnem, wyposażony w rurę drenującą, która umożliwia odprowadzenie nadmiaru wody celem uniknięcia szybkiego przepełnienia.

Ogrody deszczowe mogą być wykonywane zarówno przez miasta, jaki i spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty, przedsiębiorców czy osoby prywatne. Przed założeniem takiego ogrodu warto sprawdzić możliwe dofinansowania, które mogą obniżyć koszt poniesionych nakładów. Ponadto warto skorzystać z dobrych i sprawdzonych praktyk w zakresie zakładania ogrodów deszczowych. Na stronach internetowych miast czy NGOs znajdziemy liczne poradniki dotyczące zakładania własnych ogrodów deszczowych, które mogą ułatwić i ograniczyć nakład prac.

Gdzie możemy zobaczyć ogrody deszczowe?

Ogrodami deszczowymi może się pochwalić coraz więcej miast. Powstają w ramach różnych proekologicznych projektów edukacyjnych i warsztatowych. 
W Gdyni przy ulicy Świętojańskiej powstał taki ogród i zasilany jest deszczówką pochodzącą z dachu budynku. Woda spływa specjalnie wyprofilowanymi spustami rynnowymi i zasila zbiornik z roślinami.

W Bydgoszczy przy zabytkowym pałacyku na terenie Muzeum Wodociągów powstał pokazowy ogród deszczowy. Na terenie o powierzchni około 400 m2 zaadaptowano teren w taki sposób, aby rośliny umieszczone w donicach i nieckach były podlewane wodą deszczową spływającą z dachu budynku. 

W Krakowie w ramach warsztatów na terenie ogródków działkowych ROD „Wisła” przy ul. Klasztornej uczestnicy poznali korzyści płynące z posiadania ogrodów deszczowych i stworzyli trzy zbiorniki na wodę opadową.

Zamość z kolei założył dwa ogrody deszczowe przy budynkach użyteczności publicznej, które zrealizowano w formie warsztatów dla dzieci i dorosłych. Przy Szkole Podstawowej nr 6 stanął ogród deszczowy w donicy z kompozytu, zaś ogród deszczowy w gruncie wraz z rabatą kwietną powstał przed wejściem głównym do siedziby Klubu „Senior z wigorem” przy OSiR Zamość.

Jeśli temat ogrodów deszczowych i niewątpliwych korzyści, jakie ze sobą niosą, wzbudził Państwa zainteresowanie, to w Internecie jest mnóstwo obszernych opracowań i przewodników. Zawierają nie tylko wyczerpujące informacje, jak krok po kroku zbudować ogród deszczowy. Znajdują się tam również porady dotyczące właściwego doboru roślin, odpowiedniej lokalizacji oraz instrukcje, jak prawidłowo o taki ogród dbać.  
Ogród deszczowy to nie tylko piękny element krajobrazu, ale także skuteczne narzędzie adaptacji, które pomaga w zarządzaniu wodą deszczową i redukuje erozję gleby. Stale zwiększająca się liczba ogrodów deszczowych pokazuje, że jest to nie tylko ekologiczny trend. To także dowód na to, że takie konstrukcje są potrzebne nam i środowisku, w którym żyjemy. Tym bardziej, że ogród deszczowy przyczyni się do wzrostu bioróżnorodności, poprawy jakości powietrza oraz zwiększy atrakcyjność miejsca, w którym będzie osadzony. Dlatego warto rozważyć założenie ogrodu deszczowego jako wyjątkowego elementu aranżacji krajobrazu.

Źródła:
https://www.imgw.pl/sites/default/files/2021-06/imgw_komunikat_0623-niebezpiczna-pogoda.pdf
https://klimada2.ios.gov.pl/pokaz-ogrody-deszczowe/
https://sendzimir.org.pl/wp-content/uploads/2021/07/NBS1_1_5_Ogrody-deszczowe-w-pojemnikach.pdf
https://www.gov.pl/attachment/ee154ba6-0200-42e1-a655-d4615d853644

Źródła przykładów:
https://ciee-gda.pl/nasze-realizacje/ogrod-deszczowy/gdynski-ogrod-deszczowy/
https://www.bydgoszcz.pl/rozwoj-i-srodowisko/projekty-miedzynarodowe/cwc-city-water-circles/deszcz-to-zysk-ogrod-deszczowy-przy-muzeum-wodociagow/
https://obywatelski.krakow.pl/aktualnosci/250766,2144,komunikat,ogrod_deszczowy_-_fotorelacja_z_warsztatu_zorganizowanego_w_ramach_inicjatywy_lokalnej.html
https://sendzimir.org.pl/projekty/ogrody-deszczowe-w-zamosciu/