Centrum Promocji Drewna w Nadleśnictwie Łuków to budynek, który wyróżnia się ciekawą konstrukcją, a także rodzajem materiału użytego do jego budowy oraz wykończenia. Budynek został wzniesiony w technologii drewnianej. Wszystko to razem z zastosowanymi ekologicznymi rozwiązaniami oszczędzania energii sprawiło, że Centrum Promocji Drewna zostało wyróżnione w konkursie Ministerstwa Klimatu i Środowiska „Projekt z klimatem”. Postanowiliśmy przybliżyć tę inwestycję w rozmowie z Nadleśniczym Nadleśnictwa Łuków panem Grzegorzem Ussem.

Skąd pomysł na powstanie Centrum Promocji Drewna i jaką funkcję pełni Państwa obiekt?
Pomysł pojawił się 3 lata temu, kiedy zastanawialiśmy się w jaki sposób można prowadzić promocję budownictwa drewnianego. Udało się go zrealizować ze wsparciem Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie i dużym zaangażowaniu firmy projektowej. Wizja była nowatorska i nawiązywała do tradycyjnej bryły budownictwa drewnianego z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań technicznych i architektonicznych.
Drewno w postaci kompozytów drewnianych czy materiałów prefabrykowanych zdobywa coraz większe uznanie w Europie i na świecie. Naszym zadaniem w Polsce, jest promocja drewna jako materiału uniwersalnego. Jest to to odnawialny materiał konstrukcyjny czego nie można powiedzieć ani o betonie, ani o cegle czy o stali.
Podstawową funkcją budynku jest promocja drewna jako surowca ekologicznego. Nie robimy tego jednak w sposób muzealny. W naszym budynku dajemy możliwość obcowania z drewnem poprzez dotykanie czy przeprowadzanie różnych eksperymentów. Oczywiście pandemia przerwała wiele naszych planów dotyczących zajęć czy spotkań, niemniej jednak wierzymy, że będziemy mieli możliwości ich kontynuacji.

Co zdecydowało o wyborze technologii w obliczu roli jaką miała pełnić inwestycja?
Od początku mówiliśmy, że chcemy mieć budynek z drewna i konsekwentnie przy tym trwaliśmy. Dzięki temu udało nam się zbudować budynek o największym udziale drewna jako materiału konstrukcyjnego w Lasach Państwowych.

Czy w trakcie inwestycji Nadleśnictwo Łuków napotkało jakieś problemy związane z zastosowaniem technologii drewnianej?
Problemy naturalnie się pojawiły. Od początku się z nimi liczyliśmy chociażby ze względu na to, że to całkiem nowatorska wizja, ale dostosowana do  naszych warunków. Było to też zupełnie nowe zagadnienie dla projektanta. Mimo, że na świecie powstają już wielokondygnacyjne budynki drewniane to na polskie warunki jest to nowość. Wielokrotnie dyskutowaliśmy nad projektem budynku żeby jak najbardziej oddawał ducha Lasów Państwowych, ale też promował budownictwo drewniane. W trakcie inwestycji raz czy dwa razy w miesiącu odbywały się narady koordynacyjne, w których brały udział wszystkie strony biorące udział w projekcie, tj. przedstawiciele wykonawcy, projektant, kierownik budowy, nadzór inwestorki, wszyscy branżyści, czyli również przedstawiciele strony sanitarnej i budowlanej. Z naszej strony oczywiście brał w nich udział dział administracyjny. W trakcie tych spotkań omawiano wszystkie problemy, wątpliwości czy spostrzeżenia i starano się wypracować rozwiązania.  Bardzo chwalę sobie współpracę zarówno z projektantem, jak i wykonawcą. Trafiła nam się fantastyczna, lokalna firma, która podeszła do pracy bardzo odpowiedzialne i kreatywnie, dzięki czemu wszystko udało się wykonać w terminie.

Jakie zalety dostrzega Pan w związku z technologią budowy obiektu?
Budynki wzniesione w technologii drewnianej posiadają wiele zalet. Prócz walorów wizualnych dochodzą cechy użytkowe. To technologia bardzo przyjazna użytkownikowi. Jest bardzo energooszczędna. Budynek uzyskał certyfikat Niemieckiego Instytutu Budownictwa Pasywnego w Darmstadt potwierdzający pasywność i energooszczędność. Instytut ten ma dość surowe wymogi. Na przykład zapotrzebowanie na energię jest bardzo restrykcyjne i nie może wynosić więcej niż 30 kWh/m2/rok potrzebnej energii. Ten parametr udało nam się spełnić.
Również parametr dotyczący cyrkulacji powietrza okazał się daleko przekraczający normę Oznacza to, że jest to budynek niebywale szczelny a przy jednoczesnym zastosowaniu systemów wentylacji i rekuperacji staje się równocześnie bardzo energooszczędny.

Powszechnie wiadomo, że drewno jest najbardziej ekologicznym materiałem budowlanym, czy Centrum Promocji Drewna oprócz tego naturalnego surowca użytego do budowy i wykończenia ma jeszcze jakieś instalacje wpływające na zmniejszenie zużycia energii bądź redukcję powstawania zanieczyszczeń?
Sam budynek ogrzewany jest energią cieplną pomp głębinowych. Mamy 3 studnie o głębokości 100 metrów. Ich pracę wspomagają instalacje fotowoltaiczne o mocy 4,5 kW. Budynek jest usadowiony na płycie fundamentowej, która zimą ogrzewa budynek, natomiast latem go ochładza. Od południowej strony w ścianie budynku znajduje się szklana witryna, której zadaniem jest jak największa absorpcja ciepła i światła, zwłaszcza w miesiącach jesiennych i zimowych. Zamontowane są w niej pionowe, drewniane elementy, tak zwane „żyletki”, których zadaniem jest łamanie wpadającego światła wiosną i latem. Nasze Centrum Promocji Drewna jest też wyposażone w centralę wentylacyjno-rekuperacyjną, która automatycznie odczytuje parametry wilgotności i temperatury w budynku i samodzielnie dostosowuje swoje  działanie co jest dużym ułatwienie. Więźba dachowa jest odkryta co pozwala na dojrzenie szczegółów budowy budynku, ma to też walory estetyczne. Samą przestrzeń pod wiązaniami można zagospodarować, na co mam już kilka pomysłów.

Jakie są koszty utrzymania budynku w porównaniu z obiektami tego typu wykonanymi w technologii tradycyjnej?
Żeby móc określić to z maksymalną dokładnością potrzebowalibyśmy całego roku użytkowania, na chwilę obecną możemy powiedzieć, że zastosowane rozwiązania zapewniają oszczędności od 30 do 50% w wydatkowaniu energii.

Z jakim odbiorem spotyka się obiekt ze strony mieszkańców i turystów odwiedzających Centrum Promocji Drewna?
Budynek wywołuje pozytywne emocje. Często stojąc przy ścieżce do rezerwatu Jata, jednego z najstarszych rezerwatów w Polsce, obserwujemy  turystów, którzy zatrzymują się by zrobić zdjęcie czy zapytać o budynek, jego wystrój, koszty czy przeznaczenie. Z kolei zwiedzający wnętrze są urzeczeni ilością drewna, sposobem konstrukcji czy zastosowaną technologią, którą przybliża makieta budynku. Bardzo pozytywnie odbierane są prowadzone w nim zajęcia, takie jak np. budowa makiety mostu autorstwa Leonarda da Vinci, budowanego z drewna bez użycia elementów łączących, tylko na zasadzie wrębów, ułożenia i siły grawitacji. Często zapominamy też, że Polska przed II Wojną Światową słynęła z budowy mostów drewnianych doskonałej jakości. Zapomnieliśmy o tym z czasem, ale produkcja polskich mostów funkcjonowała przez kilkadziesiąt lat.

Co poradziłby Pan osobom bądź instytucjom zastanawiającym się nad zastosowaniem drewna jako materiału budowlanego?
Przede wszystkim, żeby się nie bać. Ze strony finansowej ta technologia wciąż jest nieco droższa od tradycyjnej murowanej, ale te proporcje wciąż się zmieniają wraz z rosnącą popularnością budownictwa drewnianego. Powstaje coraz więcej firm i oferuje budownictwo tradycyjne szkieletowe albo prefabrykowane. Większa ilość zamówień powoduje obniżenie kosztów. Jeśli ktoś obawia się natomiast o trwałość takiego budynku, zastanawia się nad wpływem owadów, gryzoni czy odpornością na ogień - spieszę z wyjaśnieniami. Produkowane w tym momencie komponenty są bardzo dobrze zabezpieczone przed ogniem. Najlepiej świadczy o tym fakt, że na świecie powstają drewniane budynki dwunastopiętrowe i wyższe. Wieżowce z drewna powstają w Oslo, Szanghaju czy Amsterdamie. Ich elementem nośnym są dwuteowe elementy drewniane, ale w postaci laminatów spojonych ze sobą pod olbrzymim ciśnieniem, co pozwala im przenosić olbrzymie obciążenia. Preparaty, którymi te elementy są zabezpieczane zapewniają jednocześnie ochronę przed owadami.  
Przed podjęciem decyzji o wyborze tej technologii warto porozmawiać z wykonawcami bądź osobami, które wcześniej zdecydowały się na taką technologię budowy. Również  w naszych okolicach - w Siedlcach czy Łukowie powstaje coraz więcej domów drewnianych. Myślę, że opinia osób, które już takie domy użytkują może rozwiać wszelkie wątpliwości.

Poza wyróżnieniem w konkursie „Projekt z klimatem – Konkurs dla championów” zdobył wiele innych nagród takich jak np. Modernizacji XXI wieku w kategorii „obiekty drewniane” czy nominację do nagrody Property Design Awards 2020. Co sprawia, że Centrum Promocji Drewna spotyka się z tak pozytywnym odbiorem komisji konkursowych?
Wydaje mi się, że przyczyną jest  coraz większa popularność technologii drewnianej. Należy zwrócić uwagę, że Centrum Promocji Drewna miało w tych konkursach liczną konkurencję o równie ciekawych konstrukcjach. Wydaje mi się, że głównym czynnikiem jest tutaj dobre połączenie tradycjonalizmu z nowoczesnością, tzn. połączenie klasycznej drewnianej chaty - wejście, sala główna, pomieszczenia gospodarcze, z zastosowaniem nowoczesnych materiałów i rozwiązań. Można powiedzieć, że jest to tradycyjny układ w nowoczesnym wydaniu. Wydawałoby się, że drewno jest tradycyjnym materiałem, ale należy zwrócić uwagę, że stosowane są już tutaj nowoczesne kompozyty i prefabrykaty. Nowoczesne są też odnawialne źródła energii. Wszystko to razem budzi bardzo pozytywne skojarzenie. Kolejnym aspektem, na który moim zdaniem komisje zwracają uwagę są także funkcje tego obiektu.  W budynku odbywają się regularnie narady Nadleśnictwa czy Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych. Chcemy też udostępnić ten obiekt komercyjnie na narady czy szkolenia co pozwoli na uzyskanie dodatkowych dochodów, ale też będzie promować drewno wśród osób niezwiązanych z branżą drzewną czy leśną, np. wśród samorządów. Zależy nam, aby użytkownicy Centrum Promocji Drewna mieli realny kontakt z tym materiałem. Mogli je dotknąć, wziąć udział w eksperymentach czy doświadczeniach tak by móc poszerzać swoją wiedzę na temat tego ekologicznego materiału budowlanego.

Wywiad przeprowadził: Dominik Broda